در طول سالیان اخیر مرورگرهای وب گوناگونی به وجود آمده‌اند. اولین مرورگری که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت «موزائیک NCSA» بود.پس از آن، گروه برنامه‌نویسی موزائیک، اولین مرورگر وب تجاری را با نام Net Scape Navigator به بازار فرستاد، که پس از مدتی تغییر نام یافت اما چندی بعد مجدداً نام آن به نت اسکیپ برگردانده شد. مرورگر نت اسکیپ در بین کاربران بیشترین محرومیت را داشت تا آنکه اینترنت اکسپلورر (IE) در سال ۱۹۹۹ با مزایای روزافزون خود از آن پیشی گرفت. یک نسخه مرجع باز (open source) از نت اسکیپ با نام موزیلا (Mozilla) در سال ۲۰۰۲ مجدداً نظرها را به خود جلب کرد. از آن زمان موزیلا در مسیر پیشرفت قرار گرفته و به خصوص بر روی سیستم عامل‌های غیر ویندوز (شاید به خاطر ساختار مرجع باز آن) مورد استقبال قرار گرفته است. اما این دو مرورگر وب مشهور، همچون سایر فرآورده های تکنولوژیکی بر پایه اسلاف گمنام و بعضاً ناموفقی پی‌ریزی شده‌اند که شاید اکنون جز نامی از آنها باقی نمانده باشد. برخی از مهم‌ترین آنها به شرح زیرند:

 

 

مرورگر – وب چیست ؟

مرورگر وب یا به طور خلاصه، مرورگر به برنامه‌هایی گفته می‌شود که به وسیلهٔ آنها می‌توان از وب‌گاههای مختلف اینترنتی بازدید‌ کرد. برای مثال در سیستم عامل ویندوز مرورگری به نام اینترنت اکسپلورر وجود دارد و همچنین در سیستم عامل لینوکس مرورگر کدباز موزیلا فایرفاکس قرار دارد. علاوه بر این دو مرورگر نت اسکیپ را هم می‌توان معرفی کرد.

گفته می‌شود که سفری (Safari) سریعترین مرورگر بر روی انواع پلتفرم ها و سیستم عامل ها می‌باشد و از قابلیت هایی همچون مرور صفحات در قالب Tab، خبرخوان RSS، پر کننده خودکار فرمها، جستجوی خصوصی، امنیت بهتر، رابط کاربری بسیار کاربر پسند و … برخوردار می‌باشد.

 

سیزدهم اکتبر ۱۹۹۴ روزی بود که برای نخستین بار مرورگر اینترنتی مورد استفاده قرار گرفت و برای اولین بار، کاربر توانست با وارد کردن آدرس اینترنتی مورد نظر خود وارد یک سایت اینترنتی شود. از آن زمان تاکنون ۱۵ سال می گذرد و در این مدت رقابت مرورگرهای اینترنتی به قدری بالا گرفته که کارشناسان بخش اعظم تحولات دنیای مجازی را متعلق به پیشرفت های مرورگرهای اینترنتی می دانند.

 

اولین مرورگر نت اسپایس

نخستین مرورگر اینترنتی با نام netscape navigator عرضه شد و شرکت سازنده در مرحله اول نسخه بتای آن را در اختیار کاربران قرار داد. «تیم برنرز لی» مخترع world wide web به همراه گروهی از محققان مرکز ملی ابزارهای ابرکامپیوتری آمریکا برای ساخت این مرورگر اینترنتی فعالیت های گسترده ای را بین سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ انجام دادند و سرانجام، netscape navigator را روز ۱۳ اکتبر ۱۹۹۴ به عنوان یک نرم افزار کوچک برای رایانه های رومیزی خانگی روانه بازار کردند.

این مرورگر اینترنتی به گونه ای ساخته شده بود که امکان تماشای متن و تصاویری که روی صفحات اینترنتی قرار داشت را فراهم می کرد.مرورگر netscape navigator ظرف مدت کوتاهی به قدری محبوب شد که علاوه بر کاربران خانگی، توسط کلیه سازمان های دولتی نیز مورد استفاده قرار می گرفت و شرکت های زیادی سرمایه گذاری های فراوانی را برای گسترش این مرورگر روی آن انجام دادند.

 

دیگر مرورگرهای اینترنتی

مرورگر اینترنت اکسپلورر  internet explorer

از آن زمان تاکنون دنیای مرورگرهای اینترنتی دستخوش تغییرات فراوان شده که در زیر بخشی از این تغییرات مرور می شوند. اکسپلورر می آید در تاریخ ۲۴ آگوست ۱۹۹۵مایکروسافت به صورت رسمی وارد حوزه مرورگرهای اینترنتی شد. در این زمان نخستین مرورگر اینترنتی مایکروسافت با نام۰٫۱ internet explorer به عنوان یک نرم افزار جانبی همراه با سیستم عامل ویندوز ۹۵ عرضه شد.

مرورگر internet explorer بر پایه مجوز نرم افزاری spyglass تولید و به وسیله مرکز ncsa سازنده مرورگر اینترنتی mosaic تکمیل شد. شرکت مایکروسافت از همان ابتدا مرورگر اینترنتی خود را ضمیمه سیستم عامل ویندوز کرد و این محصول را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار داد.

هدفی که مایکروسافت برای ادامه دادن در این مسیر در نظر گرفت، بسیار هوشمندانه بود. پس از تولد ۰٫۱ internet explorer مایکروسافت توانست به طور کامل جایگزین netscape شود. در آن زمان سهم مایکروسافت از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی به ۴۹و سهم netscape به ۴۶ درصد رسید.

 

مرورگر اپرا

اپرا وارد میدان شد شرکت internet opera software که دفتر مرکزی آن در نروژ واقع شده بود، در تاریخ اول ژانویه ۱۹۹۷نخستین مرورگر اینترنتی خود را با نام ۱٫۲ operaروانه بازار کرد. این مرورگر اینترنتی که با سیستم عامل ویندوز سازگار بود، سهم کمی از بازار جهانی را در اختیار داشت و هم اکنون نیز فقط صاحب ۱/۱ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.

نسخه ۱۰ این نرم افزار اینترنتی اول سپتامبر ۲۰۰۹، یعنی حدود دو هفته قبل وارد بازار شد و شرکت اپرا ادعا می کند در حال حاضر ۴۰ میلیون کاربر با سیستم های عامل ویندوز، مک و لینوکس، از طریق مرورگر اینترنتی آن به اینترنت متصل می شوند. نسخه موبایلی این مرورگر اینترنتی نیز هم اکنون با نام opera mini در اختیار کاربران قرار گرفته و به گفته شرکت سازنده، در ۳۰ میلیون گوشی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.

 

مرورگر فایرفاکس موزیلا 

سومین رقیب به نام موزیلا شرکت netscape پروژه متن باز mozilla را در تاریخ ۲۳ فوریه ۱۹۹۸راه اندازی کرد. از این تاریخ سازمان موزیلا به عنوان یکی از زیرمجموعه های شرکت netscape فعالیت رسمی خود را به عنوان یکی از توسعه دهندگان نرم افزارهای متن باز آغاز کرد تا مرورگر اینترنتی رایگان در اختیار کاربران بگذارد. این شرکت که در فوریه ۱۹۹۸ صاحب ۲۸ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود، به صورت جدی تر به جنگ مایکروسافت که صاحب ۶۹ درصد از این بازار بود، رفت.

سازمان موزیلا در ژوئیه ۲۰۰۳ به بنیاد موزیلا، مبنی بر سازمان غیرانتفاعی غیردولتی تغییر یافت.

 

جنگ میان مرورگرها

جنگ میان مرورگرها در تاریخ ۱۸ مه ۱۹۹۸ زمانی بود که برای نخستین بار در حوزه مرورگرهای اینترنتی علیه مایکروسافت شکایت شد. این شکایت اعلام می داشت مایکروسافت نباید مرورگر اینترنتی خود را به ویندوز که محبوب ترین و پرکاربردترین سیستم عامل جهان است، ضمیمه کند و باعث تحکم مایکروسافت در بازار انحصاری مرورگرهای اینترنتی شود

. این شکایت طی سال های بعد ادامه پیدا کرد تا سرانجام مایکروسافت در سال ۲۰۰۱ میلادی برای نخستین بار در دادگاه محکوم و مجبور به پرداخت جریمه شد.

 

درگیری مایکروسافت با اتحادیه اروپا

درگیری مایکروسافت با اتحادیه اروپا بر سر عدم ضمیمه مرورگر ie به سیستم عامل ویندوز همچنان ادامه دارد. آغاز خرید میان مرورگرها در تاریخ ۲۴ نوامبر ۱۹۹۸ شرکت aol اعلام کرد قصد خرید شرکت netscape را به قیمت ۲/۴ میلیارد دلار دارد. این قرارداد با واگذاری هر سهم netscape به صورت مرحله ای انجام شد و در مارس ۱۹۹۹، شرکت aol سرانجام بابت این قرارداد ۱۰ میلیارد دلار پرداخت کرد و مدیریت netscape را به طور کامل در دست گرفت.

ادغام این دو شرکت در آن زمان به تایید وزارت دادگستری آمریکا رسید. اما با همه این جریانات، aol نتوانست به احیای سهم netscape در بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی کمک کند. این شرکت سرانجام در دسامبر ۲۰۰۷ اعلام کرد دیگر از مرورگر اینترنتی netscape پشتیبانی نمی کند. همکاری میان مرورگرها در تاریخ ۷ ژانویه ۲۰۰۳ شرکت اپل با safari وارد بازار مرورگرهای اینترنتی شد.

 

مرورگر مک اپل مرورگر اینترنتی سافاری safari

اپل در هفتم ژانویه ۲۰۰۳ نسخه بتا از مرورگر اینترنتی safari را برای سیستم عامل مک وارد بازار کرد و پایان همان سال، نسخه نهایی نرم افزار خود را در اختیار کاربران گذاشت. در ژانویه ۲۰۰۷ نسخه ویژه ای از safari برای ویندوز xp و ویستا عرضه شد. این مرورگر هم اکنون در گوشی هوشمند آیفون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت اپل در ژانویه ۲۰۰۹ آخرین نسخه از این مرورگر را با نام۴ safari را با سرعت بالاتر، ایمنی بیشتر و قابلیت های فراوان تر برای سیستم های عامل ویندوز و مک عرضه کرد. به گفته اپل، طی سه روز اول بیش از ۱۱ میلیون نسخه از۴ safari از اینترنت بارگذاری شد.

با همه این توضیحات، مرورگرsafari در کل یک درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی را در اختیار دارد.

 

روزهای مهم در دنیای مرورگرها

چند تاریخ مهم در دنیای مرورگرها بنیاد موزیلا در نهم فوریه ۲۰۰۴ نخستین نسخه از مرورگر اینترنتی متن باز خود را با نام firebox8.0 روانه بازار کرد و توانست به یکی از رقبای اصلی مایکروسافت تبدیل شود. مایکروسافت در سال ۲۰۰۴ صاحب ۸۷ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود اما شش ماه پس از عرضه نخستین نسخه از فایرفاکس، سهم مایکروسافت از این بازار به صورت گسترده ای کاهش یافت. مرورگر اینترنتی فایرفاکس که امروزه به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد صاحب ۲/۱۹ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است. بعد از آن در تاریخ ۱۴ ژانویه ۲۰۰۸ برای نخستین بار مرورگر اینترنتی به عنوان یکی از ۱۰ تهدید برتر امنیتی در دنیا مطرح شد.

موسسهsans در این زمان اعلام کرد در سایت های اینترنتی که از نرم افزارهایی مانند flash و quicktime استفاده می کنند ویروس هایی رخ کرده که می توانند از طریق مرورگرهای اینترنتی در رایانه های شخصی گسترش یابند و باعث بروز مشکلات فراوان برای کاربران شوند. این جریان همراه با افزایش تهدیدها برای عموم مرورگرهای اینترنتی همراه بود و مایکروسافت در دسامبر ۲۰۰۸ اعلام کرد مرورگر ie به صورت گسترده مورد حملات ویروس ها قرار گرفته است.

 

مرورگر کروم شرکت گوگل  

شرکت گوگل نیز در تاریخ دوم سپتامبر ۲۰۰۸ مرورگر اینترنتی متن باز خود موسوم به chrome را برای سیستم عامل ویندوز عرضه کرد. گوگل در ژوئن ۲۰۰۹ نسخه ویژه ای از این مرورگر را در اختیار توسعه دهندگان نرم افزارهای اپل و لینوکس قرار داد تا بتوانند این محصول را برای سیستم های عامل مک و لینوکس نیز تکمیل کنند. در حال حاضر نسخه chrome3 از این مرورگر متن باز عرضه شده که نسبت به نسخه های قبلی سریع تر و ایمن تر است. مرورگر chrome هم اکنون صاحب ۷/۳ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.

 

نسخه مایکروسافت اکسپلرر هشت internet explorer8

و عاقبت شرکت مایکروسافت در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۰۹به منظور افزایش رقابت خود با فایرفاکس، safari، chrome و opera،آخرین نسخه از مرورگر اینترنتی خود را با نام internet explorer8 به بازار عرضه کرد. این محصول که سریع ترین مرورگر اینترنتی مایکروسافت محسوب می شود، قابلیت های فراوانی را در خود جا داده که از جمله آنها می توان به سیستم به روزرسانی خودکار سایت ها اشاره کرد. این سیستم به گونه ای ساخته شده که به صورت خودکار، به روز شدن سایت های اینترنتی مورد نظر کاربر را به او اطلاع می دهد. فناوری دیگر به کار رفته در این مرورگر اینترنتی باز کردن چندین سایت اینترنتی در یک صفحه مرورگر است. در این محصول سیستم جست وجوگر inprivate محدود شده است تا عدم دسترسی کاربران به سایت های ممنوعه آسان تر شود. مایکروسافت هم اکنون صاحب ۶۸ درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.

 

نیم نگاهی به برخی از مرورگرها

 

• World Wide Web

“تیم برنرزلی” اولین مرورگر را در اولین روز سال میلادی ۱۹۹۰ بر روی یک کامپیوتر Next نوشت که تار جهان گستر (world wide web) نام گرفت. او در مارس سال بعد نسخه هایی از برنامه‌اش را در اختیار عموم قرار داد و پس از آن، انتشار این نرم‌افزار فزونی گرفت.

 

• Libwww

برنرزلی و یک دانشجو به نام جین فرانکوئیس گراف، نرم‌افزار تار جهان گستر را به نحوی ارتقا دادند تا فقط مخصوص محیط‌های Next نباشد و در تمام محیط‌هایی که با زبان برنامه‌نویسی C نوشته شده اند، قابل اجرا باشد. آنها این مرورگر را Lib www نامیدند. گراف بعداً اولین شرکت طراحی وب را تاسیس کرد.

 

• Line-mode

نیکولا پیلو، دانشجوی رشته ریاضیات که در CERN کارآموزی می کرد، مرورگر وبی را طراحی کرد که در هر محیطی، حتی با تله تایپ (teletype) نیز کار می‌کرد. در سال ۱۹۹۱ نیکولا پیلو و تیم برنرزلی، این مرورگر را برای طیف گسترده ای از کامپیوترها، از یونیکس گرفته تا داس مایکروسافت سازگار ساختند و بدین سان دسترسی به صفحات وب بیش از پیش برای عموم آسان‌تر شد.

 

• Erwise

گروهی از دانشجویان دانشگاه فنی هلسینکی، گردهم آمدند تا یک مرورگر وب را به عنوان پایان‌نامه خود بنویسند. از آنجا که نام دپارتمان آنها به اختصار “OTH” بود آنها به شوخی نام پروژه خود را erwise گذاشتند تا از ترکیب این دو other wise (در غیر این صورت) بوجود آید! نگارش نهایی در آوریل ۱۹۹۲ آماده شد و ویژگی‌های بارز متعددی داشت، اما پس از آن به حال خود رها شد و اعضای تیم پس از اتمام دوره متفرق شدند.

 

• Viola www

در ماه مه ۱۹۹۲ یک دانشجوی دانشگاه برکلی به نام پی وی، دومین مرورگر را برای سیستم عامل Unix ارائه داد. این مرورگر که Viola www نام داشت، مزایای برجسته ای داشت که از آن جمله توانایی نمایش تصاویر گرافیکی و دانلود نرم‌افزارها بود.

 

• Midas

در تابستان سال ۱۹۹۲ تونی جانسون سومین مرورگر را برای سیستم‌های یونیکس ابداع کرد. او میداس را به این خاطر نوشت تا به پخش اطلاعات حاصل از تحقیقات خود در رابطه با فیزیک در بین همکارانش کمک کند.

 

• Samba

رابرت کالیائو کار نگارش اولین مرورگر وب برای سیستم های مکینتاش را آغاز کرد. حاصل کار Samba بود که توسط نیکولا پیلو بهبود یافته بود تا پایان ۱۹۹۲ آماده بهره‌برداری شد.

 

• Mosaic

مارک اندرسون و اریک بیتا از NCSA نخستین نگارش موازئیک سازگار با یونیکس و ویندوز (هر ویندوزی) را در فوریه ۱۹۹۳ ارائه دادند. چند ماه بعد الکس تاتیک نگارش موزائیک برای مکینتاش را هم ارائه داد. بدین سان موزائیک نخستین مرورگر وبی بود که برای کار بر روی سیستم ها و سیستم عامل های گوناگون پشتیبانی می‌شد. موزائیک مقدمه‌ای بود برای پشتیبانی اصوات، ویدئوکلیپ، فرم ها، بوک مارک و فایل‌های تاریخ (history files) و بدین سان به سرعت تبدیل به محبوب ترین مرورگر وب غیرتجاری شد.

در اوت ۱۹۹۴ NCSA قوانین تجاری استفاده از موزائیک را به اجرا درآورد که متعاقب آن بسیاری از شرکت‌ها از جمله مایکروسافت (به خاطر استفاده از موزاییک در طراحی) IE به دردسر افتادند با این حال NCSA گسترش و بهبود موزائیک را در ژانویه ۱۹۹۷ متوقف کرد.

 

• Arena

در سال ۱۹۹۳دیوراجت در شعبه بریستول انگلیس شرکت هولت پاکارد، مرورگری را به نام Arena ارائه داد که ویژگی‌های قدرتمندی برای جای‌دهی جدول ها و تصاویر گرافیکی داشت.

 

• Lynxb

در دانشگاه کانزاس مرورگری فرامتنی (hypertext (browser بر پایه وب نوشته شده بود که Lynx نام داشت و برای انتشار اطلاعات ریاضیاتی به کار می رفت. دانشجویی به نام لومونتولی، رابطی برای اینترنت را به برنامه اضافه کرد و مرورگر وب Lynx۲/۰ را در مارس ۱۹۹۳ ارائه کرد. این مرورگر به سرعت برای پایانه‌های بدون گرافیک تبدیل به مرورگری محبوب شد و تاکنون نیز باقی مانده است.

 

• Cello

تام بروس یکی از بنیانگذاران “موسسه اطلاعات حقوقی” دریافت که اکثر حقوقدانان از سیستم های مایکروسافت استفاده می کنند و بنابراین مرورگر وبی را برای این پلت فورم طراحی کرد که سلو نام گرفت و در تابستان ۱۹۹۳ ارائه شد.

 

• Opera

در ۱۹۹۴ تیمی از پژوهشگران کمپانی ارتباطات تلنور در اسلوی نروژ، مرورگر اپرا را عرضه کردند، سال بعد دو تن از اعضای همان گروه، تلنور را ترک کردند تا نرم‌افزار اپرا را پس از ارتقا و بهسازی به صورت تجاری روانه بازار کنند.

اپرا نسخه ۲.۱ نخستین بار در تابستان ۱۹۹۶ بر روی اینترنت در دسترس قرار گرفت.

 

• Internet in a box

در ژانویه ۱۹۹۴ محصولی که “اینترنت در یک بسته” نام گرفته بود به بازار آمد و چیزی نبود مگر مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای مورد نیاز و مفید برای مرورگری وب. این محصول کاربران را از دان لود یا خرید نرم‌افزارهای گوناگون برای کاربری کامل بی نیاز می کرد و به ویژه برای کاربران خانگی بسیار مناسب و مفید بود.

 

• Navipress

در فوریه ۱۹۹۴ شرکت ناوی سافت مرورگری به نام ناوی پرس را برای کامپیوترهای شخصی و مکینتاش ارائه کرد. بعد از نرم‌افزار world wide web این اولین مرورگری بود که با یک ویرایشگر (editor) ادغام شده بود و بنابرا